شناسایی سازه‌های اثرگذار بر میزان اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد با تأکید بر نظریه شبکه کنشگران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران و مربی گروه حسابداری، دانشگاه پیام نور تهران،ایران

2 استادیار گروه حسابداری دانشکده اقتصاد مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز،شیراز،ایران

چکیده

هدف این پژوهش اندازه‌گیری میزان اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در سه بعد برنامه‌ریزی راهبردی، تجزیه و تحلیل هزینه‌ها و مدیریت عملکرد و همچنین شناسایی و کشف کنشگران مؤثر بر اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نوع پیمایشی است. ابزار گردآوری پرسشنامه و داده‌ها از طریق توزیع152 پرسشنامه بین کارشناسان ‌بودجه‌ریزی، ذی‌حسابان، مدیران ارشد و مدیران مالی در سال 1400 گردآوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش معادلات ساختاری و نرم‌افزار SmartPLS انجام شد. یافته‌ها نشان داد میزان اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در ابعاد برنامه‌ریزی راهبردی، تجزیه و تحلیل هزینه‌ها و مدیریت عملکرد به ترتیب 34/38 درصد، 25/95 درصد و 31/25 درصد است. همچنین یافته‌ها نشان داد کنشگران اثرگذار به طور مستقیم و غیر مستقیم بر میزان اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد شامل کنشگران اقتصادی، کنشگران فنی، صلاحیت مدیریت و تعهد سازمانی هستند. بر اساس نتایج پژوهش می‌توان گفت برای اجرای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد باید رویه موجود در ابعاد دانش مالی سازمان، کنشگران محیطی، تعهد سازمانی باز طراحی و باز اندیشی شود. همچنین ابعاد کنشگران فنی (سیستم اطلاعاتی حسابداری و شبکه‌ها)، کنشگران اقتصادی (سازمان برنامه و بودجه) و صلاحیت مدیریت و فرهنگ سازمانی از منظر فنی و نظارتی اصلاح و تقویت شوند. نتایج این مطالعه می‌تواند در جلب توجه مدیران ارشد و اجرایی و پژوهش‌گران دانشگاهی و پشتیبانی و اصلاح ابعاد اثرگذار بر اجرای بودجه‌ریزی مؤثر باشد و همچنین مبانی نظری در حوزه بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد را گسترش ‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing structures that affect performance-based budgeting with emphasis on actor network theory

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Ahmadi 1
  • Amin Nazemi 2
  • navidreza namazi 2
1 Ph.D. Student, Department of Accounting, Faculty of Shiraz University, Shiraz, Iran, & Instructor, Department of Accounting, Payamnor University, Tehran, Iran
2 Accounting Department, Faculty of Economics, Management, and Social Sciences
چکیده [English]

1- Purpose
The purpose of this research is to measure the implementation of performance-based budgeting in the three dimensions of strategic planning, cost analysis and performance management. Also, identifying and discovering effective actors on the implementation of performance-based budgeting is another goal of this study.
 
2- Methodology
This research is applied in terms of purpose and survey type. The questionnaire and data collection tools were collected through the distribution of 152 questionnaires among budgeting experts, accountants, senior managers and financial managers in 1401. Data analysis was done using structural equation method and SmartPLS software version 3.
 
3- Findings
The findings showed that the implementation of performance-based budgeting in the dimensions of strategic planning, cost analysis, and performance management is 34.38%, 25.95%, 31.54%, respectively. Also, the findings showed that the actors directly and indirectly influencing the implementation of performance-based budgeting include economic actors, technical actors, management competence and organizational commitment.
 
4- Conclusion
Based on the results of the research, it can be said that in order to implement performance-based budgeting, the existing procedure in the dimensions of financial knowledge of the organization, environmental activists, and organizational commitment should be redesigned and reconsidered. Also, the dimensions of technical actors (accounting information system and networks), economic actors (program and budget organization) and management competence and organizational culture should be modified and strengthened from a technical and supervisory point of view.
 
5- Contribution
Considering the requirement of performance-based budgeting, in the studies conducted so far, issues such as feasibility and implementation obstacles have been addressed, so in this study, the focus is on the implementation of performance-based budgeting and the interactive role of actors. The results of this study can be effective in attracting the attention of senior executive managers and academic researchers and supporting and modifying the dimensions that affect the implementation of budgeting, as well as expanding theoretical foundations in the field of performance-based budgeting.
 
Keywords: Performance-Based Budgeting, Actor Network Theory, Bayesian Approach, Public Sector.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • performance-based budgeting
  • actor network theory
  • Bayesian approach
  • public sector

مراجع

منابع
الف. فارسی
آذر، عادل؛ زاهدی، شمس‌السادات؛ امیرخانی، طیبه. (1389). طراحی مدل پیاده‌سازی بودجه­ریزی بر مبنای عملکرد با رویکرد پویایی سیستم، فصلنامه علوم مدیریت ایران، 5 (18)، 53-29.
اخباری، مریم‌السادات؛ عریضی، حمیدرضا؛ قاسمی، وحید؛ نوری، ابوالقاسم. (1391). رابطه میان پنج شکل تعهد کاری و میل به ماندن و قصد ترک خدمت در میان کارکنان پالایشگاه نفت، روانشناسی، 16 (2)، 192-176.
اسعدی، محمود؛ هادی پیکانی، مهربان؛ رشید­پور، علی. (1396). الگوئی برای اجرای اثربخشی خط‌مشی‌های عمومی در وزارت امور اقتصادی و دارائی (مطالعه موردی: گمرگ جمهوری اسلامی ایران)، مدیریت دولتی، 9 (4)، 614-591.
اسماعیلی­کیا،غریبه؛ سبز­علی­پور،فرشاد؛ باقری، منظر و امیدی، مهدی.(1400). بررسی اثرات تحولات حسابداری بخش عمومی بر هویت­حسابداران بخش عمومی با تمرکز بر نظریه شبکه کنشگران، مطالعات تجربی حسابداری مالی، 72(18): 168-139.
الوانی، سید مهدی؛ غریبی یامچی، حمیده؛ نیک‌مرام، سحر و احمدی زهرانی، مریم. (1390). تبیین الگوی اثربخش تشویق کارکنان بخش عمومی با رویکرد کل نگرانه به پاداش، مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 18(64)، 17-1.
باباجانی، جعفر؛ برزیده، فرخ؛ خنکا، عبدالخالق. (1397). آینده پژوهی حسابداری مدیریت: از منظر علم وفناوری اطلاعات. حسابداری مدیریت، 11 (38)، 138-127.
باباجانی، جعفر؛ اوستا، سهراب. (1394). مطالعه تطبیقی بودجه­بندی عملکرد در ایران و کشور­های توسعه‌یافته (مطالعه موردی کشور کانادا)، حسابداری دولتی، 2 (1)، 16-7.
باباجانی، جعفر و رسولی، مهدی. (1390). شناسایی موانع و مشکلات موجود در استقرار نظام بودجه­ریزی عملیاتی در دستگاه­های اجرایی کشور. پژوهش­های تجربی حسابداری مالی، 1(1):51-33.
باباجانی، جعفر؛ صاحبقرانی، امیر عباس. (1399). فراز و فرود استقرار نظام بودجه­ریزی عملیاتی در ایران و بررسی تطبیقی کشور هلند، حسابداری و منافع اجتماعی، 10 (1)، 46-24.
باباجانی، جعفر؛ آذر، عادل؛ معیری، مرتضی. (1392). عوامل و محرک­های تحول در نظام پاسخگویی مالی و عملیاتی بخش عمومی ایران، مطالعات تجربی حسابداری، 11 (37)، 37-1.
باقری، مسلم؛ تولایی، روح‌الله. (1389). بررسی تأثیر تعهد سازمانی بر عملکرد سازمان­ها، دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، 7 (3)، 96-73.
 بهادری، مریم؛ طالب‌نیا، قدرت‌الله؛ رنجبر، محمدحسین؛ برخورداری احمدی، مهناز. (1399). ارائه مدل بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد در شرایط عدم قطعیت با رویکرد حل یک طبقه­بندی خاص از مسأله برنامه­ریزی خطی فازی (مطالعه موردی شرکت گاز استان هرمزگان). فصلنامه دانش حسابرسی، 20 (81)، 390-356.
پیفه، احمد؛ زارعی، حمید؛ جعفری جم، حسین. (1395). آیا شاخص­های فرهنگ ملی هافستد بر بودجه‌بندی بخش عمومی تأثیر گذار است؟. حسابداری دولتی، 3 (1)، 36-21.
پیفه، احمد؛ ریگی، رخسانه؛ زارعی، حمیدوصوفی، فریده. (1398). بررسی اثربخش اجرای طرح پرداخت مبتنی بر عملکرد در دانشگاه­های علوم پزشکی استان سیستان و بلوچستان، حسابداری سلامت، 18(1)، 88-70.
پورزمانی، زهرا و صدرمغانی، محسن. (1393). موانع استقرار بودجه­ریزی عملیاتی در سازمان امور مالیاتی ایران. حسابداری دولتی، 1(1)،30-22.
پورغفار، جواد؛ محمدزاده سالطه، حیدر؛ زینالی، مهدی؛ مهرانی، ساسان. (1401). الگوی بودجه­ریزی بر مبتنای عملکرد با رویکرد گزارش­گری مالی به هنگام در بخش عمومی ایران، حسابداری دولتی، 8 (2)، 36-21.
تولائی، روح الله؛ سلگی، محمد؛ نظری، محمدرضا. (1399). بررسی تطبیقی نظام بودجه­ریزی بخش عمومی با یودجه­ریزی بر مبنای عملکرد. فصلنامه پژوهش­های راهبردی بودجه و مالی، 1 (3)، 107-73.
جعفرنیا، زهراو جاهد، حسینعلی. (1394). شناسایی موانع استقرار بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد در وزارت امور اقتصاد و دارایی، مجله اقتصادی، 3و 4، 40-25.
رضایی، غلامرضا؛ زراعتگری، رامین و تقی زاده، رضا.(1400). بررسی آثار پاسخگویی سازمانهای بخش عمومی در رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و عملکرد آنها، پیشرفت­های حسابداری،13(2)، 155-123.
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان تهران. (1397). استقرار بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد در ادارات کل استانی سراسر کشور. دبیرخانه استقرار نظام بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد استان­ها.
صدر حقیقی، خسرو وقدرتی،مهدی.(1390).بررسی نقش فرهنگ سازمانی در فرآیند تحول از نظام بودجه­ریزی سنتی به نظام بودجه­ریزی عملیاتی در سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان غربی.فصلنامه  فروغ تدبیر،(18)، 5-2.
صفرزاده بندری، محمدحسین؛ جودکی چگنی. (1400). حسابداری منافع اجتماعی در بخش عمومی، حسابداری و منافع اجتماعی، 11 (2)، 122-103.
طاهری­پور کلانتری، حبیب‌الله؛ دانش­فرد، کرم‌الله؛ رضائی دزکی، فرهاد. (1390). شناسائی عوامل موثر بر استقرار قانون بودجه عملیاتی در سازمان­های دولتی، فصلنامه برنامه و بودجه، 2 (16)، 56-31.
عزیزی، صدیقه و جوکار، حسین. (1401). بررسی سطح کیفی اطلاعات پس از پیاده­سازی استانداردها و استقرار حسابداری تعهدی در بخش عمومی بر اساس چرخه تأمین گزارشگری مالی، پیشرفت­های حسابداری، 14(1)، 238-213.
کردستانی، غلامرضا؛ پارسیان، حسین؛ جمشیدی کلانتری، فرشاد. (1395). بودجه­ریزی بر مبنای عملکرد و پاسخگوئی در بخش عمومی. حسابداری دولتی، 1 (3)، 80- 69.
کردستانی، غلامرضا؛ ایرانشاهی، علی‌اکبر. (1388). بررسی عوامل مؤثر به بکارگیری حسابداری تعهدی در بخش دولتی، مجله دانش حسابرسی، شماره 35، 21-10.
ملکی، جلال؛ نظری­پور، محمد؛ امینی، پیمان. (1393). بررسی رابطه بین حسابداری تعهدی و بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد، فصلنامه حسابداری سلامت، 4 (10)، 79-59.
مهدوی، غلامحسین؛ ابراهیمی، فهیمه. (1394). رابطه اخلاقیات با تعهدات سازمانی و حرفه ای حسابداران دانشگاه­های علوم پزشکی و خدمات درمانی. حسابداری سلامت، 2 (12)، 103-87.
مهرانی، ساسان؛ اکرمی، سید رحمت­الله؛ خدابخشی، نجمه؛ جباری، مهرداد. (1397). بازنگری در نقش ذی‌حسابان در دستگاه­های اجرائی در نظام بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد، حسابداری دولتی، 5 (1)، 20-9.
نمازی، محمد و رجب­دری، حسین. (1398). آزمون کاربردی الگوی توسعه پایدار اخلاق حسابداری یا حرفه با استفاده از تحلیل عاملی تائیدی، پژوهش­های حسابداری مالی و حسابرسی، 43(11)، 25-1.
نمازی، محمد؛ رضائی، غلامرضا. (1396). مدل­بندی نقش واسطه­ای سیستم اطلاعات حسابداری مدیریت، انگیزش وتعهد سازمانی در برنامه­ریزی راهبردی و ایجاد مازاد بودجه­ای مدیران خدمات درمانی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 6 (24)، 133-113.
نمازی، محمد؛ کرمشاهی خبیصی، بهنام. (1400). نقش واسطه­ای فن­های حسابداری مدیریت بر رابطه کنشگران سازمانی وعملکرد مالی شرکت­های تولیدی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10 (38)، 66-45.
نمازی،محمد؛ ناظمی، امین، نمازی، نویدرضا و مؤذنی، اسماعیل. (1401). توسعه الگوی بودجه­ریزی عملیاتی و کنترل عملکرد در دستگاه­های اجرایی ایران با استفاده از ارزیابی متوازن، مطالعات تجربی حسابداری مالی، آماده انتشار.
هومن، حیدرعلی (1393). مدل­یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل، چاپ 6، انتشارات سمت: تهران.
ب. انگلیسی
Adhikari P., Kuruppu C., Ouda, H. Grossi, G. & Ambalangodage, D. (2021). Unintended consequences inimplementing public sector accountingre forms in emergingeconomies: Evidencefrom Egypt, Nepand Sri Lankaal, 87(4) 870–887.
Aleksandrov, E. Bourmistrov, A. & Grossi, G. (2020). Performance budgeting as a creative distraction of accountability relations in one russian municipality, Journal of Accounting in Emerging Economies,10 (3), 399-424.
Alsharari, N.M. (2016). The diffusion of accounting innovations in the new public sectoras influenced by IMF reforms: Actor-Network theory. International Journal of Actor-Network Theory and Technological Innovation, 8 (4), 26-51.
Amirkhani, T. Aghaz, A. & Sheikh, A. (2019). An implementation model of performance-based budgeting: Evidence from the Iranian healthcare sector. International Journal of Productivity and Performance Management, 69(2), 382-404.
Banitalebi, B., Rahnamay Roodposhti, F., Nikomaram, H. & Talebnia, Gh. (2015). Clarifying the role of Actor Network Theory (ANT) for the Accounting of information system in Iran. Technological Advances of Engineering Sciences, 36(4), 2203-2213.
Caiden, E. & Caiden, J. (1998). Approaches and guidelines for monitoring, measuring and evaluating performance in public sector programs. Korean Review of Public Administration, 3(2), 7-42.
Cinquini, L. & Mitchell, F. (2005). Success in management accounting: lessonsfrom the activity-based costing/management experience. Journal of Accounting and Organizational Change, 1(1), 63–78.
Chin, W. W. (1988). The partial least Squares Approach to Structuralequation Modeling in G.A. Macrolides. (Ed.). Modern methods for businessresearch, Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah, New Jersey.
Damanpour, F. & Schneider, M. (2006). phases of the adoption of innovation in organizations: Effects of environment, organization and top managers. British Journal of Management, 17 (3), 215–236.
Desouza Amaral, T. Arajode souza junior, A, Dasilva Bandeira, R. & Luizreis, D. (2020). Using the ABC costing system-activity-based costing to calculate costs in the public sector, International Journal for Innovation Education and Research, 8(7), 188-202.
De Vries H, Bekkers V and Tummers L (2016) Innovation in the public sector: A systematic review and future research agenda. Public Administration 94(1), 146–166.
Elder-Vass, D. (2019). Actor-Network Theory. SAGE Encyclopedia of Research Methods Press. Loughborough University. Retrieved from https: //dspace.lboro.ac.uk/2134/27615.
Erkutlu, V. H., Tanç, G., and Koçyiğit, C. (2017). The factors used to create performance-based budgeting: A research on Turkey, Accounting and Corporate Reporting - Today and Tomorrow, 297-313. Intechopen Publising.
Gosselin, M., and Journeault, M. (2022). The Implementation of Activity-Based Costing by a localgovernment: An Actor-Networktheory and Trial of Strength Perspective, 19 (1), 18-44.
Greiling, D. (2005). performance measurement in the public sector: The german experience, International Journal of Productivity and Performance Management, 54(7), 551-567.
Heckerman, D., Mamdani, A. & Wellman, M. P. (1995). Real-World applications of bayesian networks. Communications of the ACM, 38 (3), 24-26.
Hijal-Moghrabi, I. (2017). The current practice of performance-based budgeting in the largest U. S. cities: An innovation theory perspective. Journal of Public Performance and Management a Review, 40 (4), 652-675.
Ho, A. T. (2018). From performance budgeting to performance budget management: Theory and practice, Public Administration Review, 78(5), 748-758.
Hoek, P. V. D. M. (2005). From cash to accrual budgeting and accounting in the public sector: The dutch experience. Public Budgeting and Finance, 25(1), 32-45.
Hooze´e, S. & Hansen, S. (2018). A comparison of activity-based costing and time-driven activity-based costing. Journal of Management Accounting Research, 30(1), 143-167.
Hurt, R. L. (2008). Accounting Information System, Basic Concepts and Current Issues, McGrawHill: 3.
Jeacle, I. (2017). The popular pursuit of DIY: Exploring the role of calculative technologies in an actor network, Management Accounting Research, (35), 99-109.
Lasch, O. (2018). An actor-network perspective on business models. Journal of Long Range Planning. 52(3),406-426
Leithe, J. L. (1997). implementing performance measurement in government: illustrations and resources, Chicago, IL: Government Finance Officers Association.
Leth, M., Jakobsen, F. and Pallesen, T. (2017). Performance budgeting in practice: the case of danish hospital management, Public Organization Review, 17(2), 255-273.
Macnab, A. and Mitchell, F. (2014). Outcome budgeting in the public sector: Challenges and solutions. an exploratory empirical study, In World Congress of Accountants.
Martin, L. L. (2002). Budgeting for outcomes. In A. Khan & B. Hildreth (Eds.), Budget Theory in the Public Sector: 246–260.
Mauro, S. Cinquini, L. & Sinervo, L. (2018). Actors’ dynamics towards performance- based budgeting: A mix of change and stability? Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 31 (2), 158-177.
Melkers, J. E. & Willoughby, K. G. (2001). Budgeters' views of state performance-budgeting systems: Distinctions across branches. Public Administration Review, 61 (1), 54-64.
Meyer, J. P. & Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment, Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
Oconnell, B. & Delange, P. (2014). Understanding the application of actor- network theory in process of accounting change. Working Paper.
OECD. (2014). Budgeting practices and procedures in OECD countries. Paris: OECD Publishing.
Oyewo, B. (2021). Do innovation attributes reallydrive the diffusion of management aaccounting innovations? Examination of factors determining usage intensity of strategic management accounting, Journal of Applied Accounting Research, 22 (3), 507-538.
Pratolo, S., Sofyani, H. & Anwar, M. (2020). Performance-based budgeting implementation in higher education institutions: Determinants and Impact on Quality, Cogent Business & Management, 7, 1-22.
Redburn, F. S. Shea, R. J. & Buss, T. F. (2007). Performance management and budgeting: How governments can learn from experience, ME Sharpe, New York, NY.
Srivastava, A. Kumar, N. & Kumar, p. (2015). Bayesian analysis of working dapital management on corporate profitability: Evidence from India, Journal of Economic Studies, 44(4), 568-584.
Shick, ­A. (2007). Performance budgeting and accrual budgeting: Decision rules or analytic tools? OECD Gournal on Budjeting, 7(2), 109-138
Schick, A. (2014). The metamorphoses of performance budgeting. OECD Journal on Budgeting, 13, 4, 79.
Surianti, M. & Dalimunthe, A. R. (2017). The implementation of performance based budgeting in public sector (Indonesia Case: A Literature Review, International Journal of Developing and Emerging Economies, 5(2), 52-67.
Viapiana, F. (2020). A performance-based budget in the judiciary: Allocation of resource and performance variability in first instance courts. An analysis of three case studies, Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 31 (4), 1-30.
Umobong, A. A. & Bele-Egberi, A. (2019). Performance based compensation and firm value of commercial banks in Nigeria. Research Journal of Finance and Accounting, 10(10), 191-176.
Wang, X. (1999). Conditions to Implement Outcome-Oriented Performance Budgeting: Some Empirical Evidence, Journal of Public Budgeting, Accounting and Financial Management, 11(4), 533-552.
Wildavsky, A. (1964). Political implication of budgetary reform. ­ Public Administration Review, 21(4) 183-190.
Worrell, J. Wask, M. & Johnston, A. (2013). Social network analysis in accounting information systems research, Journal of International Accounting Information Systems, 14 (2), 127-137.
Wu, W.W. (2010). Linking bayesian networks and pls path modeling for causalanalysis. Expert Systems with Applications, 37(1), 134-139.
Yamamoto, K. (1999). Accounting system reform in Japanese local governments. Financial Accountability & Management. 15(3), 291-307.
Yazdifar, H. Askarany, D. Wickramsinghe, D. Nasseri, A. & Alam, Md A. (2019). The diffusion of management accountinginnovations in Dependent (Subsidiary) organizationsand MNCs. The International Journal of Accounting, 54(1), 1-42.
Zemrani, A. (2019). Budgeting in The United States: From theory to practice using higher education. In: de Vries, M., Nemec, J., Špaček, D. (eds) Performance-Based Budgeting in the Public Sector. Governance and Public Management. Palgrave Macmillan, Cham.
 
  
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 آذر 1401
  • تاریخ بازنگری: 01 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 25 اردیبهشت 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار