بررسی رابطه اجتناب مالیاتی و امپراتورسازی مدیریتی با در نظر گرفتن مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی

2 کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

3 استادیار گروه حسابداری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

چکیده

اجتناب مالیاتی به طور قانونی باعث ایجاد منابع اقتصادی می‌شود. تئوری نمایندگی بیان می‌کند به دلیل تضاد منافع میان مدیر و مالک، این منابع به انجام رفتارهای فرصت‌‌طلبانه مدیر هم‌چون امپراتورسازی منجر می‌شود. تئوری ذی‌نفعان لزوم توجه به تمام ذی‌نفعان را مورد توجه قرار می‌دهد و هدف از مسئولیت‌پذیری اجتماعی را همسو شدن منافع مدیران و سهام‌داران بیان می‌کند؛ بنابراین، انگیزه انجام این پژوهش بررسی تجربی رابطه اجتناب مالیاتی و امپراتورسازی مدیریتی با در نظر گرفتن مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت است. نمونه آماری این پژوهش به روش حذف سیستماتیک شامل 729 مشاهده (سال-شرکت) از بین شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 1391 تا 1399 است. یافته‌های حاصل از آزمون فرضیه‌های پژوهش با استفاده از رگرسیون چند متغیره نشان داد که اجتناب مالیاتی، فعالیت‌های امپراتورسازی مدیریتی را به‌طور معناداری افزایش می‌دهد. به‌ علاوه مشخص شد که مسئولیت-پذیری اجتماعی شرکت، رابطه بین اجتناب مالیاتی و امپراتور سازی مدیریتی را به طور معناداری تضعیف می‌کند. یافته‌های فوق مطابق با مبانی نظری مربوط به ادبیات پژوهشی این حوزه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Investigating of Relationship Tax Avoidance and Managerial Empire-Building, Considering Corporate Social Responsibility

نویسندگان [English]

  • kazem shamsaddini 1
  • mansour sadeghi 2
  • **, Alireza Rahim 3
1 Assistant Professor of Accounting, Shahid Bahonar University of Kerman
2 Master of Accounting, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.
3 Assistant Professor of Accounting, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran. a.rahimi@uk.ac.ir
چکیده [English]

Tax avoidance legally creates economic resources. Agency theory states that due to the conflict of interests between the manager and the owner, these resources lead to the manager's opportunistic behavior, such as empire-building. Attending to all the stakeholders is a must in the stakeholder theory and the purpose of social responsibility is to align the interests of managers and shareholders. Thus, the research motives to empirically investigate the relationship between tax avoidance and managerial empire-building by considering corporate social responsibility. The statistical sample of this research is by systematic elimination method and includes 729 firm-year observations obtained from companies admitted to the Tehran Stock Exchange (TSE) from 2011 to 2019. Examining the research hypotheses using multivariable regression showed that tax avoidance significantly increases managerial empire-building activities. In addition, it found that corporate social responsibility weakens the relationship between tax avoidance and managerial empire-building. The above findings are by the theoretical foundations available in the research literature of this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Managerial Empire-building
  • Tax Avoidance
  • Corporate Social Responsibility
ابراهیمی، عباس. )1401(. بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی شرکتها و منفعتطلبی مدیریتی در
شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران، رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و
حسابداری، 6)22(، .465-486
اختیاری، مصطفی؛ اکبری، بهزاد. )1400(. بررسی رابطه بین مکانیزمهای حاکمیت شرکتی با
اجتناب از مالیات و مسئولیت اجتماعی شرکتها، چهارمین همایش ملی توسعه علوم
فناوریهای نوین در مدیریت، حسابداری و کامپیوتر، تهران،
.https://civilica.com/doc/1317203
افالطونی، عباس؛ امیربختیاروند، امین. )1396(. نقش کیفیت افشا و کیفیت اقالم تعهدی در کاهش
انحراف از سطح بهینه ساختار سرمایه، مدیریت دارایی و تأمین مالی، 4)19(، .167-180
االسدی، زینه؛ فروغی، داریوش؛ هاشمی، سید عباس. )1401(. تأثیر چسبندگی هزینه بر ارزش
شرکت با در نظر گرفتن هزینه تعدیل منابع و مشکالت نمایندگی، پیشرفتهای حسابداری،
.39-64 ،)2(14
پاکیزه، کامران؛ حیدری، محمدرضا؛ بشیری جویباری، مهدی. )1394(. بررسی تأثیر ریسک مالیاتی
بر نگهداشت وجه نقد توسط شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران، دانش
حسابداری، 6 )22(، .57-79
پورحیدری، امید؛ فدوی، محمدحسن؛ امینینیا، میثم. )1393(. بررسی تأثیر اجتناب از پرداخت
مالیات بر شفافیت گزارشگری مالی، پژوهشنامه اقتصادی، 14)52(، .69-85
حاجیاننژاد، امین؛ دانش سرارودی، سید رسول. )1398(. بررسی تأثیر هزینه نمایندگی و
نقدشوندگی بر اجتناب مالیاتی از طریق سودآوری. دانش حسابداری، 10)1(، .115-136
حاجیها، زهره؛ سرافراز، بهمن. )1393(. بررسی رابطه بین مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتها و
هزینـه حقـوق صـاحبان سـهام در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران،
بررسی رابطه اجتناب مالیاتی و امپراتورسازی مدیریتی با در نظر گرفتن ... 215
پژوهشهای تجربی حسابداری، 4)14(، .105-123
حساس یگانه، یحیی. )1384(. مفاهیم حاکمیت شرکتی. حسابدار، 167)3(، .30-33
حساس یگانه, یحیی؛ برزگر، قدرتاله. )1393(. مبانی نظری مسئولیت اجتماعی شرکتها و
پارادایم تحقیقاتی آن در حرفه حسابداری، حسابداری مدیریت. 7)3(، .109-133
حساس یگانه، یحیی؛ رضایی، شهروز. )1397(. مدلی برای تأثیر مسئولیت اجتماعی و هزینههای
مدیریت مالیات شرکت بر اجتناب و فرار مالیاتی، مطالعات تجربی حسابداری مالی، 85)15(،
.27-58
خانی، عبداهلل؛ ایمانی، کریم؛ یوسفی، امین. )1393(. اجتناب از مالیات، نحوه اندازهگیری و عوامل
مؤثر بر آن، پژوهش حسابداری، 4)4(، .142-121
خواجوی، شکراهلل؛ سروستانی، امیر. )1396(. اجتناب مالیاتی و نظریه نمایندگی: شواهدی از بورس
اوراق بهادار تهران، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، 10)34(، .15-28
خوشکار، فرزین؛ اسالمی ساراب، مجید؛ کرمی، علی. )1400(. نقش تعدیلگر مسئولیتپذیری
اجتماعی شرکتها بر رابطه بین کیفیت حاکمیت شرکتی و اجتناب مالیاتی، رویکردهای
پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری، 5)19(، .401-384
دارابی، رویا؛ پاشانژاد، یوسف؛ تدینفرد، اسماعیل. )1396(. بررسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی،
عملکرد اقتصادی و اجتناب از مالیات شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران،
بررسیهای حسابداری، 4)15(، .67-92
رجبی، روحاهلل؛ محمدی خشوئی، حمزه. )1387(. هزینه نمایندگی و قیمتگذاری حسابرسی
مستقل، بررسیهای حسابداری و حسابرسی، 15)53(، .35-52
سروستانی، امیر. )1391(. بررسی ارتباط بین ویژگیهای شرکت و نوع مالکیت با نرخهای مؤثر
مالیاتی شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران. پایاننامه کارشناسی ارشد،
دانشگاه شهید باهنر کرمان.
طایفه، سیامک؛ دستگیر، محسن؛ رضایی، فرزین؛ علی احمدی، سعید. )1398(. رتبهبندی عوامل
مؤثر بر اجتناب مالیاتی شرکتی. دو فصلنامه علمی حسابداری ارزشی و رفتاری، 4)7(، -341
.309
عربصالحی، مهدی؛ هاشمی، مجید. )1394(. تأثیر اطمینان بیشازحد مدیریتی بر اجتناب مالیاتی،
بررسیهای حسابداری و حسابرسی، 22)1(، .85-104
216 مجله پیشرفتهای حسابداری، دوره پانزدهم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1402
فرجی، امید؛ جنتی دریاکناری، فاطمه؛ منصوری، کفسان؛ یونسی مطیع، فاطمه. )1399(.
مسئولیتپذیری اجتماعی و ارزش شرکت: نقش تعدیلگر مدیریت سود. مدیریت سرمایه
اجتماعی، 7)1(، .25-58
فروغی، داریوش؛ حمیدیان، نرگس؛ بهرامی، فاطمه. )1401(. تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکتها بر
گزارشگری مالی متقلبانه. دانش حسابداری مالی، 9)1(، .1-27
فروغی، داریوش؛ میر شمس شهشهانی، مرتضی؛ پور حسین، سمیه. )1387(. نگرش مدیران درباره
افشای اطالعات حسابداری اجتماعی: شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران،
بررسیهای حسابداری و حسابرسی، 15)52(، .55-70
قادرزاده، کریم؛ علوی، سید مصطفی. )1400(. اجتناب مالیاتی: مسؤولیت اجتماعی و نقش تعدیل-
گر مالکیت خانوادگی، دانش حسابداری، 12)3(، .111-128
قائمی، محمدحسین؛ شهریاری، مهدی. )1388(. حاکمیت شرکتی و عملکرد مالی شرکتها،
پیشرفتهای حسابداری، 1)1(، .128-113
کردستانی، غالمرضا؛ قادرزاده، کریم؛ حقیقت، حمید. )1397(. تأثیر افشای مسئولیت اجتماعی بر
معیارهای حسابداری، اقتصادی و بازار ارزیابی عملکرد شرکتها. پیشرفتهای حسابداری،
.187-217 ،)1(10
مختاری، حسین. )1399(. تأثیر فرصتطلبی مدیران بر عملکرد نسبی سود شرکت. چشمانداز
حسابداری و مدیریت، 3)27(، .76-63
مشایخ، شهناز؛ قاسمی، مهسا؛ رامشه، منیژه. )1393(. یکنواختی نرخ مالیات پرداختی و انتظارات
سرمایهگذاران درباره سود آتی. تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 6)23(، .70-87
مشایخی، بیتا؛ حسن زاده، شادی؛ سماوات، میالد؛ نظری، سعیده. )1402(. افشای مسئولیت
اجتماعی شرکتی و رفتار فرصتطلبانه مدیریتک نقش تعدیلگر حاکمیت شرکتی. بررسیهای
حسابداری و حسابرسی، 30)3(، .560-589
مشایخی، بیتا؛ سیدی، سید جالل. )1394(. راهبری شرکتی و اجتناب مالیاتی، دانش حسابداری،
.83-103 ،)20(6
مشایخی، بیتا؛ علیپناه، صبری. )1394(. تأثیر راهبری شرکتی بر رابطهی بین اجتناب از مالیات و
ارزش شرکت. فصلنامه پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی، 7)25(، .55-70
مهرانی، ساسان؛ سیدی، سید جالل. )1393(. بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی و اختالف مالیاتی
بررسی رابطه اجتناب مالیاتی و امپراتورسازی مدیریتی با در نظر گرفتن ... 217
در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، تحقیقات حسابداری و حسابرسی،
.50-75 ،)24(6
نمازی، محمد؛ مقیمی، فاطمه. )1397(. تأثیر نوآوری و نقش تعدیلی مسئولیتپذیری اجتماعی بر
عملکرد مالی شرکتها در صنایع مختلف. بررسی حسابداری و حسابرسی، 25)2(، -310
.289
هاشمی، سید عباس؛ کمالی، احسان. )1389(. تأثیر افزایش تدریجی اهرم مالی، میزان جریانهای
نقدی آزاد و رشد شرکت بر مدیریت سود شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار
تهران، دانش حسابداری، 1)2(، .95-115
ب. انگلیسی
Agrawal, k. k. (2007). Corporate tax planning. Atlantic Publishers &
Distributors, 1, 3-11.
Asian, A., Uche, T. (2018). Corporate tax and corporate social responsibility of
firms in Nigeria. Research Journal of Finance and Accounting, 9(10), 121-
142.
Atwood, T., Lewellen, C. (2019). The complementarity between tax avoidance
and manager diversion: Evidence from tax haven firms. Contempprary
Accounting Research, 36, 259-294.
Avishek, B., David, J. (2017). Corporate social responsibility and capital
allocation efficiency. Journal of Corporate Finance, 43(3), 354-377.
Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable
distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and
statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology,
51(6), 1173-1182.
Cao, J., Haji, A.A., Hu, J. (2024). The effect of mandatory CSR disclosures on
corporate tax avoidance: evidence from a quasi-natural experiment.
Journal of International Accounting Research, Available at
SSRN: https://ssrn.com/abstract=
Chatterjee, S., Hasan, I., John, K., Yan, A. (2021). Stock liquidity, empire
building, and valuation. Journal of Corporate Finance, 70(2021), 102051.
Chen, K.-P., Chu, C.C. (2005). Internal control versus external manipulation: A
model of corporate income tax evasion. The RAND Journal Of Economics,
36(1), 151-164.
Crocker, K.J., Slemrod, J. (2005). Corporate tax evasion with agency costs.
Journal of Public Economics, 89(9-10), 1593-1610.
218 مجله پیشرفتهای حسابداری، دوره پانزدهم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1402
DeAngelo, H., Masulis, R.W. (1980). Optimal capital structure under corporate
and personal taxation. Journal of Financial Economics, 8(1), 3-29.
Desai, M., Dharmapala, D. (2006). Corporate tax avoidance and high-powered
incentives. Journal of Financial Economics, 79(1), 145–179.
Desai, M.A., Dharmapala, D. (2009). Corporate tax avoidance and firm value.
The Review of Economics and Statistics, 91(3), 537-546.
Desai, M.A., Dyck, A., Zingales, L. (2007). Theft and taxes. Journal of
Financial Economics, 84(3), 591-623.
Fama, E., Jensen, M. (1983). Separation of ownership and control . Journal of
Law and Economics, 26(2), 301-325.
Fombrun, C.J., Gardberg, N.A., Sever, J.M. (2000). The reputation quotient
SM: a multi stakeholder measure of corporate reputation. The Journal of
Brand Management, 7(4), 241–255.
Freeman, R., Reed, D. (1983). Stockholders and stakeholders: A new
perspective on corporate governance. California Management Review,
25(3), 88–106.
Freeman, R.E. (1984). Strategic management: a stakeholder approach, Pitman
Publishing Inc.
Gantchev, N., Sevilir, M., Shivdasani, A. (2019). Activism and empire building.
Journal of Financial Economics, 138(2), 526-548.
Godfrey, P.C. (2005). The relationship between corporate philanthropy and
shareholder wealth: A risk management perspective. Academy of
Management Review, 30(4), 777–798.
González, E.L., Ferrero, J.M Meca, E.G. (2018). Does corporate social
responsibility affect tax avoidance: Evidence from family firms. Corporate
Social Responsibility and Environmental, 26(4),819-831.
Graham, J.R., Tucker, A.L. (2006). Tax shelters and corporate debt policy.
Journal of Financial Economics, 81(3), 563-594.
Gul, F. A., Krishnamurti, C., Shams, S., Chowdhury, H. (2020). Corporate
social responsibility, overconfident ceos and empire building: agency and
stakeholder theoretic perspectives. Journal of Business Research,
111(2020), 52-68.
Hanlon, M., Heitzman, Sh. (2010). A review of tax research. Journal of
Accounting and Economics, 50(2-3), 127-178.
Hanlon, M., Slemrod, J. (2009). What does tax aggressiveness signal? Evidence
from stock price reactions to news about tax shelter involvement. Journal
of Public Economics, 93(1-2), 126-141.
Hoi, C.K., Wu, Q., Zhang, K. (2013). Is corporate social responsibility (CSR)
بررسی رابطه اجتناب مالیاتی و امپراتورسازی مدیریتی با در نظر گرفتن ... 219
associated with tax avoidance? Evidence from irresponsible CSR activities.
The Accounting Review, 88(6), 2025–2059.
Hope, O.-K., Thomas, W.B. (2008). Managerial empire building and firm
disclosure. Journal of Accounting Research, 46(3), 591-626.
Jensen, M.C. (1986). Agency costs of free cash flow, corporate finance, and
takeovers. American Economic Review, 76(2), 323-329.
Jensen, M. C., Meckling, W. H. (1976). Theory of the firm: Managerial
behavior, agency costs and ownership structure. Journal of Financial
Economics, 3(4), 305-360.
Jiang, W., Zhang, C,. Si, C. (2022). The real effect of mandatory csr disclosure:
evidence of corporate tax avoidance. Technological Forecasting and Social
Change, 179(2022), 121646.
Laguir, I., Staglianò, R., Elbaz, J. (2015). Does corporate social responsibility
affect corporate tax aggressiveness? Journal of Cleaner Production, 107,
662–675.
Levi, M., Li, K., Zhang, F. (2014). Director gender and mergers and
acquisitions. Journal of Corporate Finance, 28(5), 185-200.
Mahon, J.F. (2002). Corporate reputation: A research agenda using strategy and
stakeholder’s literature. Business & Society, 21(4), 415–444.
Masulis, R.W., Wang, C., Xie, F. (2007). Corporate governance and acquirer
returns. The Journal of Finance, 62(4), 1851-1889.
Mgbame, C., Chijoke, M., Yekini, S., Yekini, C. (2017). Corporate social
responsibility performance and tax aggressiveness. Journal of Accounting
and Taxation, 9(8), 101-108.
Mishra, D. R., Sodok, E. Gh., Omran, G., Chuk, C. (2011). Does corporate
social responsibility affect the cost of capital?. Journal of Banking &
Finance, 35(9), 2388- 2406.
Namazi, M., & Namazi, N.R. (2016). Conceptual analysis of moderator and
mediator variables in business research. Procedia Economics and Finance,
(36), 540-554.
Nasr, H. (2010). Corporate social responsibility disclosure:an examination of
framework of determinants and consequences. Doctoral thesis, Durham
University. Available at Durham E-Theses ,Online:
http://etheses.dur.ac.uk/480/.
Natalia, M., Verani C., & Joni, J. (2021). Relationship between corporate social
responsibility disclosure, corporate governance, and tax avoidance.
Kinerja, 25(1),79-90.
Preuss, L. (2010). Tax avoidance and corporate social responsibility: You
220 مجله پیشرفتهای حسابداری، دوره پانزدهم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1402
cannot do both, or can you? Corporate Governance, 10(4), 365–374.
Schulze, W.S., Lubatkin, M.H., Dino, R.N. (2003). Toward a theory of agency
and altruism in family firms. Journal of Business Venturing, 18(4), 473–
490.
Schumpeter, J.A., Nichol, A. (1934). Robinson's economics of imperfect
competition. Journal Political Economy, 42(2), 249-259.
Shams, Syed., Bose, S., Gunasekarage, A. (2022). Does corporate tax avoidance
promote managerial empire building. Journal of Contemporary Accounting
& Economics, 18(1), 1-27.
Sikka, P. (2010). Smoke and mirrors: Corporate social responsibility and tax
avoidance—A reply to Hasseldine and Morris. Accounting Forum, 37(1),
15–38.
Slemrod, J. (2004). The economics of corporate tax selfishness. National
Bureau of Economic Research (NBER), 57(4), 877-899.
Stulz, R. (1990). Managerial discretion and optimal financing policies. Journal
of Financial Economics, 26(1), 3-27.
Turker, D. (2009). Measuring corporate social responsibility: a scale
development study. Journal of Business Ethics. 85(4), 411-27.
Wilson, R.J. (2009). An examination of corporate tax shelter participants.
Accounting Review, 84, 969–999.