بررسی تعداد و تحلیل‌محتوای مقاله‌های مرتبط با اخلاق حرفه‌ای حسابداری در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد حسابداری دانشگاه شیراز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری موسسه آموزش عالی حافظ شیراز

3 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدشهر

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی تعداد و محتوای مقاله‌های منتشرشده اخلاق حسابداری و مشخص‌کردن اولویت پژوهشی زیرمجموعه‌های آن در ایران صورت گرفت. پس از بررسی کمّی و دسته‌بندی منابع منتشر شده، از رویکرد آرشیوی و تحلیل‌محتوا استفاده شد. یافته‌ها نشان می‌دهد که تعداد مقاله‌های اخلاق حرفه‌ای حسابداری منتشرشده در نشریه‌ها تا پایان شهریور 1394 برابر با 110 مقاله است، که با توجه به اهمیت موضوع و مقایسه با حجم مقاله‌های منتشرشده رقم بسیار کوچکی است (در نشریه‌های حسابداری و مالی وزارت علوم تنها 00527/0 و در سایر نشریه‌های حسابداری 0163/0). نتایج آزمون T مستقل در مقایسه تعداد مقاله‌های اخلاق منتشر‌شده در نشریه‌های پژوهشی وزارت علوم و سایر نشریه‌های حسابداری، و آزمون یومن‌ویتنی در مقایسه تعداد مقاله‌های اخلاق نشریه‌های ترویجی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سایر نشریه‌های حسابداری، نشان از کمتر‌بودن تعداد مقاله‌های اخلاق منتشرشده در نشریه‌های وزارت علوم، در مقایسه با سایر نشریه‌ها دارد. همچنین آزمون کای‌دو تفاوت معنادار در زمینه محورهای محتوایی مقاله‌های اخلاق حسابداری را نشان می‌دهد. تحلیل‌محتوا نیز نشان می‌دهد که "مفاهیم اخلاقی" بیشترین و"اخلاق در حسابداری‌مدیریت" کمترین تعداد مقاله‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین در بین مقاله‌های منتشر شده در زمینه مفاهیم اخلاقی،4/71 درصد مربوط به اخلاق هنجاری (کدهای اخلاقی لازم‌الاجرا توسط حسابداران مانند صداقت، درستکاری، بی‌طرفی و...) و 6/28 درصد مربوط به اخلاق کاربردی (چگونگی اجرایی کردن کدهای اخلاقی لازم‌الاجرا توسط حسابداران) است. این یافته‌ها نشان می دهند که در ایران تا کنون پژوهش‌های اخلاق حسابداری مورد توجه بسیار اندکی قرارگرفته و در آینده باید این عقب افتادگی جبران گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation of the Frequency and Content Analysis of The Articles Relating to Accounting Professional Ethics in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Namazi 1
  • Hossein Rajabdoory 2
  • Azam Roostameymandi 3
1
2
3
چکیده [English]

Introduction
       The number of published articles is considered as the most important quantitative indicator of the scientific production. Analyzing the publication of scientific papers and books is accounted as the most common way for assessing the quantity of scientific research (Pariad and Malaki, 2008). In each domain of specialized science, the extension of a subject is not expected unless it is researched and investigated. Accounting professional ethics is a significant issue which follows this rule and is not an exception. Professional ethics in accounting maintains a central position, as accounting is one of the most difficult and disciplined professions in the world; accordingly, because of the kind of the services that it provides, it should maintain a specific validity and reliability.
       The consistency of this validity and reliability and its enforcement depends on ideological and operational stability of the members of the profession and on the behavioral and ethical disciplines of it (Accounting Organization Technical Committee, 2006). Undoubtedly, the improvement of research is not achieved without extracting the obtained results and publishing the findings (Talebi, 2002). In order to investigate attempts conducted in Iran in the area of ethics, classification and content analysis of ethical issues is required. In effect, content analysis of scientific productions, subject classification of them and identifying the types of published materials in specialized journals, for fast and easy availability to data, is crucial (Saei et. al, 2015). The aim of the present study is to investigate the number, frequency and content of the published articles in the domain of accounting ethics by various Iranian journals (scientific accounting journals, other accounting journals, and nonaccounting journals) in order to provide comprehensive information in this area and to determine the amount and content of the ethical issues assimilated by Iranian scientific journals in comparison with other accounting and nonaccounting journals.
 
Hypotheses
Given the objectives of the study and considering the number of published articles, the following hypotheses are designed:

The average numbers of ethical articles published by the “scientific research journals”, is less than the average numbers of published ethical articles by other accounting and finance journals.
The average numbers of ethical articles published by the " scientific research journals”, is less than the average numbers of published ethical articles by non-accounting and finance journals.
A significant difference exists among the content of the ethical articles published by different journals.

 
Method
       In order to investigate the content and frequency of the accounting professional ethics in Persian literature, first content analysis was used and three categories of the journals were identified: 1) accounting journals listed as “scientific-research journals” and “scientific–development journals” by The Ministry of Sciences, Research and Technology of Iran; 2) other accounting journals; and 3) non –accounting journals. Then, the number of ethical publications of each journal, since the establishment of the designated journal until the end of the September of 2015, was determined. In this regard, only published articles which had the word "ethics" in their titles were selected as the ethical papers for each selected journal. The main reason is that the title of the paper does clearly show the concept and the direct path of the paper. After determining the frequency of numbers of ethical articles of each journal, content analysis approach was applied to disclose details of the ethical issues of the published articles.
 
Results
        On the basis of the data provided by the content analysis and applying T–test, the first hypothesis is confirmed. Therefore, the average numbers of published articles in the field of accounting ethics by scientific journals is less than the number of published papers in other accounting and finance journals. By the same approach, the second hypothesis is confirmed; that means the average number of published papers in accounting ethics by scientific journals is less than the published papers in non-accounting journals. By using X2, the finding regarding the third hypothesis revealed that the third hypothesis is rejected. That means there is not a significant difference between the content of different journals in different domains of the ethics.
 
Conclusion
       The findings of the present study demonstrate that the number of published accounting professional ethics papers in accounting and non- accounting journals until the end of the September 2015 is 110 articles, which is a small amount with regard to the significance of the issue and compared to the volume of the published papers. This value in accounting and financial journals approved by the Ministry of Science, Research and Technology (22 papers in research and scientific journals and zero in scientific developmental journals) relative to the total number of published articles is 22 papers and equals to 0.00527 and in other accounting and financial journals relative to the total number of published papers is 68 papers and equals to 0.0164. Furthermore, the amount of published articles in journals approved by Ministry of Science, Research and Technology is less than other journals. Also, the content analysis of the papers' titles indicate that in all mentioned issues, especially in subjects such as ethics in management accounting, financial accounting, financial management, and accounting education, more attention is required; however, it does not mean that other subjects should be neglected, as totally there are significant numbers of unpublished papers related to accounting ethics and this issue requires the attention of the academic and professional society to all dimensions of the accounting professional ethics.
 
Keyword: Normative Accounting Ethics, Professional Accounting Ethics, Content Analysis, Articles of Accounting Ethices, Accounting Journals

کلیدواژه‌ها [English]

  • Accounting ethics
  • accounting publications
  • content analysis
  • the number of articles
اعتمادی، حسین و رحمانی، حلیمه (1388). بررسی تجربی اخلاق در مدیریت سود. اخلاق در علوم و فناوری، 4 (3-4)، 79- 89.
اعتمادی، حسین و خلیل­پور، مهدی و تقی­پوریان، یوسف (1391). تأثیر اخلاق حرفه­ای حسابداران بر قابلیت اتکا صورت­های مالی. اخلاق در علوم و فنّاوری 7(3)، 1- 8.
اعتمادی، حسین و دیانتی­ دیلمی زهرا (1388). تأثیر دیدگاه اخلاقی مدیران مالی بر کیفیت گزارش­های مالی شرکت­ها. اخلاق در علوم و فناوری، 4(2-1) بهار و تابستان، 11- 20.
امیری، علی­نقی؛ همتی، محمد و مبینی، مهدی (1389). اخلاق حرفه­ای: ضرورتی برای سازمان. معرفت اخلاقی، 1 (4): 137-159.
بستانیان، جواد (1390). اخلاق حرفه­ای، آیین رفتار حرفه­ای: زیربنای تشکل­های حرفه­ای. حسابدار، تیر، (232)، 50- 51.
پاریاد، رحمان و ملکی، بهزاد (1387). جایگاه کشورهای جهان سوم در انتشار تولیدات علمی جهان (مطالعه‌ی موردی: کشور جمهوری اسلامی ایران). تهران، کنگره‌ی ملی علوم انسانی، مرکز مطالعات فرهنگی و علوم انسانی.
 
پوریانسب، امیر (1391). پایبندی به اخلاق حرفه‌ای ضامن پایندگی حرفه‌ی حسابداری. حسابدار، مرداد، (245)، 2-3.
ثقفی، علی؛ رحمانی، حلیمه و رفیعی، افسا. (1389). آموزش اخلاق حسابداری در دوره کارشناسی. اخلاق در علوم و فناوری، 5 (بهار و تابستان) (1 و 2)، 7- 18.
جبارزاده­ کنگرلویی، سعید و بایزیدی، انور (1390). بررسی رابطه بین جهت­گیری‌های اخلاقی، تعهدات حرفه­ای و منافع فردی با محافظه­کاری شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مالی، 3 (10)، 103- 122.
جباری، حسین و رحمانی، حلیمه (1389). سنجش ملاحظات اخلاقی در حسابداری. اخلاق در علوم و فناوری، 5(3 و 4)، 47- 56.
حساس­یگانه، یحیی و کاظم­پور، احسان (1392). رابطه‌ی سطح مهارت حسابرسان با حساسیت و قضاوت اخلاقی. پژوهش‌های تجربی حسابداری، 3 (10): 53-70.
دازه، نوشین و گرکز، منصور (1394). رابطه‌ی بین استدلال اخلاقی، طرز تفکر، نیت و تمایل اخلاقی حسابداران رسمی. اخلاق در علوم و فناوری، 10 (1)، 115- 140.
دیانتی­ دیلمی، زهرا و طیبی، وحید (1390) تأثیر ابعاد اخلاقی مدیران بر کیفیت سود شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. اخلاق در علوم و فناوری، 6(3)، پاییز، 13- 19.
رضوانی، روح اله (1389). تحلیل محتوا. عیار پژوهش در علوم انسانی، شماره‌ی 3: 137- 156.
رفیعی، محمود و کوشا، مرتضی (1386). پیامدهای مدیریت اخلاق­مدار در توفیق سازمان‌های عصر اطلاعات. پنجمین کنفرانس بین­المللی مدیریت، تهران، گروه پژوهشی آریانا، 26 و 27 آذر.
ساعی، محمد­جواد؛ لاری­دشت بیاض، محمود و فاتح­گوش، حسین (1394). بررسی و تحلیل محتوای تحقیقات علمی- پژوهشی حسابرسی در دو دهه‌ی اخیر. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، تابستان، شماره‌ی 80، صص 203- 220.
سلمان­پناه، نجمه و طالب­نیا، قدرت­اله (1392). بررسی گزیده‌ی عوامل مؤثر بر قضاوت اخلاقی حسابداران رسمی ایران. حسابداری مدیریت، پاییز، شماره‌ی 18، 87- 96.
سیف، علی‏اکبر (1375). روش تهیه‌ی پژوهشنامه در روان‏شناسی و علوم تربیتی. تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
شریفی، احمدحسین (1390). چیستی اخلاق کاربردی. معرفت اخلاقی، 2 (3):83 -96.
فخاریان، ابوالقاسم (1381). نواندیشی در حسابداری مدیریت. حسابدار، 151، 42-45.
فرامرز ­قراملکی، احد (1384). جامعه‌ی دینی، جامعه‌ای هماهنگ. اندیشه‌ی حوزه، 56: 38-29.
فروغی، میثم؛ جعفری، علیرضا و نادری­بنی، رحمت­اله (1393). عوامل مؤثر بر قضاوت­های اخلاقی در بین جامعه حسابداران رسمی ایران. حسابداری مالی، 6 (22)، تابستان، 114- 133.
کریپندورف، کلوس (1378). تحلیل محتوا. ترجمه‌ی هوشنگ نایب، تهران: انتشارات روش.
ﮐﻤﯿﺘﻪ‌ی ﻓﻨﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﯽ (1385). آﺋﯿﻦ رﻓﺘـﺎر ﺣﺮﻓـﻪ­ای. تهران: اﻧﺘﺸـﺎرات ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮسی.
مجتهد­زاده، ویدا؛ اثناعشری، حمیده و رباط­میلی، مژگان (1393). نقش اخلاق در حسابداری و چالش­های پیش روی آموزش دانشگاهی. پژوهش حسابداری، 13 (تابستان) 157-179.
مدرس، احمد و رفیعی، افسانه (1387). بررسی دیدگاه عمومی درباره رعایت آیین رفتار حرفه­ای توسط حسابرسان و ضمانت اجرایی آن در ایران. دانش حسابرسی، 25 و 26، 4-20.
مشایخی، بیتا و اسکندر، هدی (1390). مسئله‌ی اخلاقی ادغام مسئولیت­های مدیرعامل و رئیس هیئت‌مدیره. حسابدار، 235، (مهر)، 64- 67.
مهرانی، ساسان و نعیمی، مهدیس (1382). تئوری اخلاقی و تأثیر فشار بودجه زمانی بر رفتار حسابرسان مستقل. بررسی­های حسابداری و حسابرسی، 10 (32)، 43- 61.
نمازی، محمد و ابراهیمی، فهیمه (1395). مدل­بندی و تعیین اولویت عوامل مؤثر بر قصد گزارش تقلب­های مالی توسط حسابداران. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 13 (49)، 1- 28.
نمازی، محمد و ناظمی، امین (1387). مروری بر پژوهش­های حسابداری انجام‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. تحقیقات مالی، 19: 135- 166.
نیک­کار، جواد و نوروزی، فرزانه (1394). اخلاق حسابرسان و تأثیر آن بر اعتماد عمومی. دوماهنامه‌ی حسابرس، 76، 70- 76.
نیکومرام، هاشم؛ رهنمای­ رودپشتی، فریدون؛ طلوعی­اشلقی، عباس و تقی­پوریان، یوسف (1393). ارزیابی تأثیر اخلاق حرفه­ای حسابداران مدیریت بر ویژگی­های کیفی اطلاعات حسابداری مدیریت (با استفاده از تکنیک آنتروپی- فازی). حسابداری مدیریت، 7(20)، بهار، 49- 66.
همتی، حسن؛ پرتوی، ناصر و ابراهیمی ­رومنجان، مجتبی (1393). بررسی و شناسایی نگرش حاکم بر آموزش حسابداری در دانشگاه­ها (دیدگاه سنتی یا دیدگاه اخلاقی). تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 6 (23)، 56- 69.
Amiri, A. N., Hemmati, M., & Mobini, M. (2010). Professional ethics: A necessity for the organization. Moral Knowledge, 1 (4): 137-159. (In Persian)
Bostanian, J. (1390). Professional ethics, the ritual of professional behavior: the foundation of professional organizations. Accountant, 232, 50-51. (In Persian)
Chun, J. S., Shin, Y., Choi, J. N., & Kim, M. S. (2013). How does corporate ethics contribute to firm financial performance? The mediating role of collective organizational commitment and organizational citizenship behavior.Journal ofManagement 39(4), 853- 877.
Dazeh, N., & Gerks, M. (2015). The relationship between the moral reasoning, the way of thinking, the intention and the moral inclination of the official accountants. Ethics in Science and Technology, 10 (1), 115-140. (In Persian)
Dianti Deilami, Z., & Taybi, V. (2011). The effect of manager’s ethical orientation on earnings quality of the firms listed at the Tehran Stock Exchange. Ethics in science and Technology, 6 (3), 13-21. (In Persian)
Etemadi, H., & Dianati Deilami Z. (2009). The effect of financial managers' ethical perspective on the quality of corporate financial statements. Ethics in Science and Technology, 4 (2-1) spring and summer, 11-20. (In Persian)
Etemadi, H., Khalilpour, M., & Taghipurian, Y., (2012). The effect of professional accounting on accountants on the reliability of financial statements. Ethics in Science and Technology, 7 (3), 1-8. (In Persian)
Etemadi, H., & Rahmani, H. (2009). Experimental study of ethics in earnings management. Ethics in Science and Technology, 4(3-4), 79-89. (In Persian)
Fakharian, A. (2002). Modernism in management accounting. Accountant, 151, 42-45. (In Persian)
Faramarz Qaramaleki, A. (2005). Religious society, harmonious society. Field Thought, 56: 38-29. (In Persian)
Foroughi, M., Jafari, A., & Naderi Bani, R. (2014). Factors affecting moral judgments in the Iranian society of certified public accountants. Quarterhy Financial Accounting, 6(22), 114-133. (In Persian)
Hassas Yeghaneh, Y., & Kazem Pour, E. (2013). Relation between auditors ‘expertise and ethical sensitivity and moral judgment. Empirical Research in Accounting, 3(2), 53-70. (In Persian)
Hemati, H., Partovi, N., & Ebrahimi Romanjan, M. (2014). The study and recognition of dominated view about the teaching of accounting in universities: traditional view or ethical view. Accounting and Auditing Research, 6(23), 56-69. (In Persian)
Jabbari, H., & Rahmani, H. (2010). Measurement of ethical considerations in accounting. Ethics in Science and Technology, 5(3-4), 47-56. (In Persian)
Jabbarzadeh Kangerloui, S., & Bayazidi, A. (2011). Investigating the relationship between ethical orientations, professional commitments and personal interests with the conservatism of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Quartely Financial Accounting, 3(10), 103-122. (In Persian)
Kalantari, K. (2006). Processing and Analysis of Data on Socio-Economic Research. Tehran: Sharif.
Krippendorf, K. (1999). Content analysis. Translated by Houshang Nayeb, Tehran: Roush Publications. (In Persian)
Mashayekhi, B., Alexander, H. (2011). The ethical issue of merging the responsibilities of the CEO and the Chairman of the board. Accountant, 235, (October), 64-67. (In Persian)
Mehrani, S., & Naeemi, M. (2003). Ethical theory and the effect of time budget pressure on the behavior of independent auditors. Accounting and Auditing Review, 10(2), 43 -61. (In Persian)
Mele, D. (2005). Ethical education in accounting: Integrating rules, values and virtues. Journal of Business Ethics, 5(1), 97-109.
Modarres, A., & Rafiei, A. (2008). Review of the public view on the observance of the code of professional conduct by auditors and its executive guarantee in Iran. Auditing knowledge, 25 and 26, 4-20. (In Persian)
Mojtahedzade, V., Asna Ashari, H., & Robatmili, M. (2014). The role of ethics in accounting and accounting education challenges. Journal of Accounting Research, 4(2), 157-179. (In Persian)
Namazi, M., & Ebrahimi, F. (2016). Modeling and identifying effective factors affecting the intention of reporting financial fraudulent by accountant. Empirical Studies in Financial Accounting, 13, 49, 1-28. (In Persian)
Namazi, M., Nazemi, A. (2008). The investigation of the impact of effective the implications of the accounting research in Tehran Stock Exchange Market.Journal of Development and Capital, 1(2), 9-48. (In Persian)
Nicomram, H., Rahnamai Roodposhti, F., Tolouieh Ashlaghi, A., & Taghi-Pourian, Y. (2014). Evaluating impact of management accountant’s professional ethics on management accounting information quality characteristics (by using Entropy-Fuzzy). Management Accounting, 7(20), 49-66. (In Persian)
Nikkar, J., & Nooruzi, F. (2015). Auditors' ethics and its impact on public confidence. Auditor's Quarterly, 76, 70-76. (In Persian)
Pariyad, R., & Maleki, B. (2008). The position of third world countries in the publication of world scientific products (Case study: the country of the Islamic Republic of Iran). Tehran, National Congress of Humanities, Center for Cultural Studies and Humanities. (In Persian)
Pouransab, A. (2012). Adherence to professional ethics guarantees professional accounting sustainability. Accountant, August, (245), 2-3. (In Persian)
Rafiei, M., & Koosha, M. (2007). Consequences of managerial ethics management on the success of information age organizations. 5th International Management Conference, Tehran, Ariana Research Group, 26 and 27 Azar. (In Persian)
Rezvani, R. (1389). Content analysis. Research Criteria in the Humanities, 3, 137-156. (In Persian)
Saei, M., Lari Dashtbayaz, M., & Fateh Goush, H. (2015). A review and content analyzing of Iranian auditing research: Two recent decades. Accounting and Auditing Review, 22(2), 203-220. (In Persian)
Saghafi, A., Rahmani, H., & Rafiei, A. (2010). Accounting ethics training in undergraduate courses. Ethics in Science and Technology, 5 (Spring and Summer) (1 and 2), 7-18. (In Persian)
Salmanpanah, N., & Talibania, Gh. (2013). Factors affecting Iranian CPA's ethical judgment. Management Accounting, 6(18), 87-96. (In Persian)
Schultz, O., & Tran, D. (2015). Business Ethics and the Influence on the Development of Intellectual Capital: A Study of the Auditing Profession. Master Thesis, Kristianstad University.
Seif, A. A. (1996). Research methods in psychology and educational sciences. Tehran, Islamic Azad University, Roodehen Branch. (In Persian)
Sharifi, A. H. (2011). What is applied ethics? Moral Knowledge, 2 (3): 83-96.  (In Persian)
Svanberg, J., & Öhman, P. (2016). Does ethical culture in audit firms support auditor objectivity? Accounting in Europe, 13(1), 65-79.
Technical committee of the auditing organization (2006). Professional Behavior Ritual. Tehran: Auditing Organization Publications. (In Persian)
Weisbrod, E. (2009). The role of affect and tolerance of ambiguity in ethical decision making. Journal of Advances in Accounting, incorporating Advances International Accounting, 25(1), 57-63.