تبیین روابط میان رفتارهای شغلی پویا، رضایت شغلی و تردید حرفه‏ ای حسابرسان: شواهدی از بخش خصوصی حسابرسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

3 استاد، گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

تردید حرفه‌ای اساس قضاوت‌های حسابرسی را تشکیل می‌دهد و استانداردهای حسابرسی بر لزوم رعایت این اصل در تمامی مراحل آن تأکید دارند. بنابراین، شناسایی و بررسی عوامل مؤثر بر تردید حرفه‌ای به منظور بهبود کیفیت خدمات حسابرسی اهمیت زیادی پیدا می‌کند. پژوهش‌های تجربی، عوامل مؤثر بر تردید حرفه‌ای را در دو گروه ویژگی‌های فردی و محیطی دسته‌بندی کرده‌اند. در این تحقیق، برای نخستین بار، این عوامل بر اساس مفاهیم روان‌شناسی و از دیدگاه الگوی شناختی-اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری شامل حسابرسان شاغل در مؤسسه‏های حسابرسی بخش خصوصی و نمونه آماری متشکل از ۲۲۸ نفر از حسابرسان در تمامی رده‌های حرفه‌ای در سال ۱۴۰۳ می‌باشد. آزمون فرضیه‌ها با استفاده از روش الگوسازی معادلات ساختاری در نرم‌افزار Smart PLS انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که رفتارهای شغلی پویا تأثیر مثبت و معناداری بر تردید حرفه‌ای و رضایت شغلی حسابرسان دارد. با این حال، شواهدی مبنی بر تأثیر معنادار رضایت شغلی بر تردید حرفه‌ای یافت نشد. بنابراین، رضایت شغلی به عنوان عامل میانجی بین رفتارهای شغلی پویا و تردید حرفه‌ای عمل نمی‌کند. این یافته‌ها در دو زمینه حائز اهمیت است: نخست، غنی‌سازی مبانی نظری در حوزه روانشناسی شغلی و حسابرسی رفتاری؛ و دوم، ارائه چارچوبی برای سنجش تأثیر عوامل رفتاری بر کیفیت قضاوت‌های حرفه‌ای. همچنین، این نتایج توانایی بازطراحی نظام مدیریت منابع انسانی و ایجاد تحول در استانداردهای حرفه‌ای موسسات حسابرسی را فراهم می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Explanation Relationship Between Proactive Career Behavior, Job Satisfaction and Auditors’ Professional Skepticism: Evidence from the Private Sector of Auditing

نویسندگان [English]

  • Bahman Qaderi 1
  • Bahman Banimahd 2
  • Fraydoon Rahnamay Roodposhti 3
1 Ph.D. Student, Department of Accounting, Faculty of Management and Economics, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Accounting, Faculty of Management and Accounting, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran.
3 Professor, Department of Accounting, Faculty of Management and Economics, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Professional skepticism forms the foundation of audit judgments, and auditing standards emphasize that adhering to professional skepticism is mandatory throughout the entire audit process. Therefore, to improve the quality of auditing services, examining the factors influencing professional skepticism is considered an important topic. Based on the results of empirical studies, the factors affecting professional skepticism have been categorized into two groups: individual characteristics and environmental characteristics. In this research, for the first time, the factors affecting auditors’ professional skepticism have been investigated using psychological concepts and from the perspective of a social-cognitive model. The statistical population consisted of auditors employed in private sector auditing firms that are members of the Iranian Association of Certified Public Accountants (IACPA). The sample included 228 auditors employed across all professional levels in 2024. The research hypotheses were tested using the Partial Least Squares (PLS) method. After confirming the acceptable fit of the measurement and structural models of the research, the results indicated that proactive career behavior have a positive and significant effect on professional skepticism and job satisfaction of auditors. In another part of the results, no significant relationship was observed between job satisfaction and professional skepticism of auditors. Therefore, job satisfaction does not mediate the relationship between proactive career behaviors and professional skepticism of auditors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Proactive Career Behavior
  • Job Satisfaction
  • Auditors’ Professional Skepticism
کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی. (1391). استاندارد حسابرسی 200: اهداف کلی حسابرس مستقل و انجام حسابرسی طبق استانداردهای حسابرسی. سازمان حسابرسی.
آذرنیوشان، م.، مشایخ، م.، و محمدی شیرمحله، ف. (1397). رابطه نوآوری سازمانی با عملکرد شغلی و رضایت شغلی معلمان. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8 (3)، 75-94.
اسدی، ف.، حسینی، س. ح.، همتی، ب.، و بنی‌مهد، ب. (1402). بررسی تأثیر قالب‌بندی و استقلال بر قضاوت حسابرسی با تعدیل‌گری تردید حرفه‌ای. مجله پیشرفت‌های حسابداری، 15 (2)، 1-34.
بهرامی، ب.، و نیک‌کار، ب. (1404). تأثیر جو اخلاقی بر گزارش خطاکاری حسابرسان با نقش میانجی رضایت شغلی و تعهد سازمانی. مجله دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 14 (4)، 83-95.
حبیب‌زاده شیرازی، آ.، و امیدوار، ب. (1399). پیش‌بینی خودکارآمدی شغلی بر اساس تفکر انتقادی و شخصیت پویا در کارکنان دانشکده دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز. مجله علوم پزشکی صدرا، 9 (1)، 69-78.
حیدر، م.، و نیکومرام، ه. (1397). سبک‌های تفکر و تردید حرفه‌ای در حسابرسی (آزمون نظریه خودحکومتی ذهن). مجله حسابداری ارزشی و رفتاری، 3 (5)، 151-185.
رجب‌دری، ح. (1398). رابطه هویت سازمانی و گزارش تقلب‌های مالی با نقش تعدیل‌گر شدت اخلاقی ادراک شده و شخصیت پویا. مجله اخلاق، 9 (36)، 99-123.
رحیمی، ر.، قنبری، م.، جمشیدی نوید، ب.، و جمشیدپور، ر. ا. (1403). الگویابی و رتبه‌بندی عوامل اثرگذار بر تردید حرفه‌ای حسابرسی با استفاده از روش کیفی فراترکیب. مجله دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 13 (3)، 433-453.
سپاسی، س.، و دیناربر، م. (1394). ارائه مدلی تبیینی به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر تردید حرفه‌ای حسابداران رسمی با رویکرد تحلیل عاملی اکتشافی و مدل‌سازی معادلات ساختاری. مجله دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 4 (15)، 107-116.
سلیمی، پ.، علی‌پور، م.، عرب‌زاده، م.، پناهیان، ح.، و صفری گرایلی، م. (1403). تأثیر ویژگی‌های رفتاری بر قصد بکارگیری تردید حرفه‌ای حسابرسان. مجله قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری، 3 (12)، 121-145.
شیرزاد، ا.، و جلالی فراهانی، م. (1400). ارتباط خودکارآمدی عمومی و رضایت شغلی در بین فدراسیون‌های ورزشی موفق کشور. مجله مدیریت ورزشی، 13 (1)، 85-97.
صبوری شرق، م.، شمس، ا.، مسیح‌آبادی، ا.، مهرآذین، ع.، و کریمی، م. (1403). شناسایی مولفه‌های تردید حرفه‌ای حسابرس و رتبه‌بندی مولفه‌های تفاوت‌های فردی و عوامل رفتاری مؤثر بر تردید حرفه‌ای. مجله مهارت‌های روانشناسی تربیتی، 15 (4)، 64-87.
غلامرضایی، م.، و حسنی، م. (1398). تأثیر اختلالات شخصیت بر تردید حرفه‌ای حسابرسان مستقل. مجله دانش حسابداری، 10 (2)، 43-76.
غلامی، ا. (1399). تأثیر رضایت شغلی بر عملکرد سازمانی. مجله رهیافتی در مدیریت بازرگانی، 1 (2)، 77-89.
قاسمی‌نژاد، ا.، بنی‌مهد، ب.، و بشکوه، م. (1400). تأثیر ویژگی‌های رفتاری فرصت‌طلبی بر تردید حرفه‌ای حسابرسان مستقل، آزمونی از نظریه روانشناسی شخصیتی. مجله دانش حسابداری، 12 (1)، 68-89.
کامیابی، ی.، ملکیان، ا.، و جوادی‌نیا، ا. (1402). بررسی نقش تجربه و تردید حرفه‌ای در کاهش اثر شکل ارائه اطلاعات بر کیفیت قضاوت حسابرسان: بررسی آزمایشگاهی رفتار حسابرسان. مجله دانش حسابداری مالی، 24 (1)، 1-37.
مشعشعی، س. م.، هاشمی، س. ع.، و فروغی، د. (1400). تأثیر تفاوت‌های فردی بر تعهد سازمانی و رضایت شغلی حسابرسان. مجله پژوهش‌های تجربی حسابداری، 11 (39)، 53-74.
موسوی گوکی، س. ع.، غنایی چمن‌آباد، ع.، باقرپور والاشانی، م. ع.، و صالحی، م. (1400). تیپ شخصیتی و تردید حرفه‌ای: آیا واقعاً حسابرسان مستقل رفتار می‌کنند؟ مجله حسابداری ارزشی و رفتاری، 6 (12)، 126-165.
وارسته، ه.، جهانشاد، آ.، و بنی‌مهد، ب. (1401). تأثیر منبع کنترل و خودکارآمدی حسابرس بر گزارش تخلفات با توجه به نقش میانجی رضایت شغلی. مجله دانش حسابداری مالی، 3 (2)، 215-249.
یوسفی، ش.، نایب‌زاده، ش.، و اسلامی، ح. (1394). تأثیر استرس‌های شغلی بر رضایت شغلی حسابداران. مجله سلامت کار ایران، 12 (3)، 46-53.