مدلسازی تأثیر ثبات مدیریتی بر کاهش ریسک جریان نقدی آزاد و ارزش شرکت مورد مطالعه بورس ایران و عراق: رویکرد تحلیل مقایسه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه ارومیه، دانشکده اقتصاد و مدیریت، گروه حسابداری، ارومیه، ایران.

2 دانشیار دانشگاه ارومیه، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد و مدیریت، ارومیه، ایران.

3 استادیار دانشگاه ارومیه، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد و مدیریت، ارومیه، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مدلسازی تأثیر ثبات مدیریتی بر کاهش ریسک جریان نقدی آزاد و ارزش شرکت در بورس‌های ایران و عراق با رویکردی مقایسه‌ای انجام شده است. در این مطالعه، از ترکیبی از مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی نظیر شبکه‌های عصبی، یادگیری تقویتی و بهینه‌سازی ازدحام ذرات و نیز روش‌های سنجی فضایی مانند لاجیت فضایی و خطای فضایی برای تحلیل داده‌های 140 شرکت ایرانی (طی سال‌های 1395 تا 1402) و 29 شرکت عراقی (طی سال‌های 2016 تا 2023) استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که ثبات مدیریتی در هر دو بازار تأثیر مثبت و معناداری بر کاهش ریسک  جریان نقدی آزاد و افزایش ارزش شرکت دارد. با این حال، شدت و الگوی این تأثیر در دو کشور متفاوت است. در عراق، ثبات مدیریتی تأثیر قوی‌تری دارد و اثرات فضایی موازی مشاهده می‌شود، اما در ایران شدت تأثیر کمتر است و شرکت‌ها در حوزه ریسک رفتاری رقابتی و در حوزه ارزش رفتاری مکمل دارند. در هر دو کشور، روش یادگیری تقویتی با ضریب تعیین بالا (0.96 در ایران و 0.91 در عراق) و خطای پیش‌بینی پایین، بهترین عملکرد را داشته است. اما دقت کلی مدل‌ها در ایران (میانگین 94%) بالاتر از عراق (میانگین 90%) است که به کیفیت داده و شفافیت بازار نسبت داده می‌شود. ثبات مدیریتی در کنترل ریسک و خلق ارزش در شرکت‌ها مؤثر است، اما میزان اثرگذاری آن به شرایط نهادی و اقتصادی بازارها بستگی دارد. تقویت نظارت، شفافیت اطلاعاتی و حاکمیت شرکتی می‌تواند مزایای ثبات مدیریتی را افزایش دهد. یادگیری تقویتی به عنوان روش برتر، از قابلیت بالایی در مدلسازی روابط پیچیده و چندبعدی در حوزه مالی برخوردار است. پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران و مدیران با بهره‌گیری از ظرفیت الگوریتم‌های هوشمند و توسعه بسترهای تحلیل داده، تصمیم‌گیری‌های مرتبط با انتخاب و تداوم مدیران ارشد، مدیریت ریسک جریان نقدی آزاد، و بهینه‌سازی ارزش‌آفرینی شرکت را بهبود بخشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Modeling the impact of managerial stability on the risk of free cash flow and the value of listed companies in the Iran and Iraq: A comparative analysis approach

نویسندگان [English]

  • Tammar Salih Jawad 1
  • mehdi heidari 2
  • Ali Ashtab 3
1 PhD student, Urmia University, Faculty of Economics and Management, Department of Accounting, Urmia, Iran.
2 Associate Professor, Urmia University, Department of Accounting, Faculty of Economics and Management, Urmia, Iran
3 Assistant Professor, Urmia University, Department of Accounting, Faculty of Economics and Management, Urmia, Iran.
چکیده [English]

This study investigates the effect of managerial stability on free cash flow risk and firm value in Iranian and Iraqi listed companies, using a comparative approach. Data from 140 Iranian companies (2016–2023) and 29 Iraqi companies were analyzed using advanced artificial intelligence (AI) techniques and spatial econometric models. The results indicate managerial stability significantly reduces free cash flow risk and increases firm value in both markets. However, the effect’s intensity and pattern differ between markets. In Iraq, managerial stability has a stronger effect with notable spatial effects, while in Iran, the effect is weaker with competitive behavioral risk and complementary behavioral value patterns. In both countries, reinforcement learning outperforms other methods. Model accuracy is higher in Iran (94%) than Iraq (90%), likely due to data quality and market transparency. Managerial stability reduces risk and enhances value, with effectiveness varying by market conditions. Policymakers and managers should leverage AI and data platforms to optimize managerial decisions, risk management, and value creation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Managerial stability
  • free cash flow risk
  • firm value
  • artificial intelligence techniques

مراجع

احمدپور, ا., اصابت طبری, ع., و طالب تبار آهنگر, م. (1394). رابطه بین کیفیت سود و دوره تصدی مدیرعامل. پژوهش های تجربی حسابداری, 4(5)، 1-14.
doi:10.22051/jera.2015.633
استا، سهراب، شیخی، هادی و سبزعلی پور، فرشاد . (1399). تأثیر دوگانگی نقش مدیرعامل بر رابطۀ میان کیفیت افشا و هزینۀ سرمایۀ شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران. نشریه پژوهش های حسابداری مالی, 12(3), 105-124.
 doi: 10.22108/far.2020.123024.1632
اسماعیل زاده, ع., و کیوانفر, م. (1397). رابطه بین استحکام مدیریت، مدیریت سود و ارزش شرکت‌ها. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی, 10(39)، 81-106. بازیابی از
https://journals.iau.ir/article_545596.html
ثقفی , ع., بولو, ق., و محمدیان, م. (1391). کیفیت اطلاعات حسابداری، سرمایه‌گذاری بیش از حد و جریان‌ نقد آزاد. پیشرفت‌های حسابداری, 3(2), 37-63.
doi:10.22099/jaa.2012.505
حاجی علیزاده, س., خواجه حسنی, م.,  و امیری, ع. (1399). بررسی رابطه بین تئوری ذینفعان، مسئولیت اجتماعی شرکتها و عملکرد مالی. نشریه علمی رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری, (4)15، 92-102. Retrieved from
https://majournal.ir/index.php/ma/article/view/636
خاله اوغلی زاده، س.، رازدار، م. ر.، و جوان، ع. أ. (1397). بررسی رابطه بین اندازه هیئت مدیره، دوگانگی وظایف مدیرعامل و ساختار مالکیت با افشای اطلاعات در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مطالعات تطبیقی در مدیریت مالی و حسابداری، 2(2)، 1-20. https://ensani.ir/file/download/article/1589962232-10235-2-2.pdf
خواجوی, ش., جهاندوست مرغوب, م.,  و ویسی حصار, ث. (1402). بررسی تأثیر تعدیل‌کننده دوگانگی وظیفه مدیرعامل و سهامداران نهادی بر ارتباط بین توانایی مدیران و عدم شفافیت اطلاعات شرکت. دانش سرمایه‌گذاری, 12(46)، 322-299. بازیابی از http://www.jik-ifea.ir/article_21514.html
دلیریان, ا., مشکی, م., محمدی نوده, ف.,  و خردیار, س.(1399). افشای دارایی های نامشهود: رویکردی کاربر محور برای بهبود گزارشگری مالی. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار (مدیریت پرتفوی),(11)42، 89-137.
 Retrieved from https://sid.ir/paper/368854/fa
رضایی, ف., فیروز علیزاده, ا., و نورمحمدی, ا. (1399). رابطه توانایی مدیریت با اجزاء مدیریت ریسک یکپارچه. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی, 23-42. بازیابی از https://journals.iau.ir/article_680054.html
سیف الهی, ن. (1398). بررسی تأثیر بازار گرایی و ثبات مدیریتی برعملکردمالی شرکت ها. اقتصاد مالی, 13(48)، 277-261. بازیابی از https://www.sid.ir/paper/229223/fa
شیرکوند, ز., و رستمی مازویی, ن. (1400). تأثیر مدیریت مبتنی بر ارزش بر عملکرد بازار شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مدیریت, 14(51)، 68-55. بازیابی از https://www.sid.ir/paper/1063714/fa
عبادی, م., آذین فر, ک., داداشی, ا., & فلاح, ر.(1402). انواع ریسک در مراحل مختلف چرخه عمر با تأکید بر مالکیت شرکت‌ها. قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری, (8)2، 139-111. Retrieved from https://journals.iau.ir/article_707959.html
عباسی، مجید، و احمدی، موسی. (1390). بررسی تاثیر دوگانگی وظیفه مدیرعامل بر ارزش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. روند (روند پژوهش های اقتصادی)، 19(60)، 113-149. SID. https://sid.ir/paper/202199/fa
عبدی, ر., زینالی, م., و تقی زاده خانقاه, و.(1396). تاثیر مالکیت مدیریتی بر رابطه بین جریان های نقد آزاد و ناکارایی سرمایه گذاری. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی, (35)9، 157-185. Retrieved from https://www.sid.ir/paper/197937/fa
فخاری, ح., و رجب بیگی, م. (1394). مطالعه رابطه متقابل بین جریان نقدی آزاد، خط مشی تقسیم سود و بدهی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. نشریه پژوهش های حسابداری مالی, 7(2)، 73-92. بازیابی از https://far.ui.ac.ir/article_17043.html
فخاری, ح., و عدیلی, م. (1391). بررسی رابطه بین جریان‌های نقدی آزاد و مدیریت سود از طریق فعالیت‌های واقعی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی(4)19، 63-78. doi:10.22059/acctgrev.2020.73222
فرج کمر, حکیم , پیری, پرویز و حیدری, مهدی . (1403). سرمایه فکری،کارآئی ثبات مالی و اثرات آن بر پایداری مالی بانک ها با رویکرد الگوریتم های فضائی عصبی: (مورد مطالعه : بانک های ایران و عراق). پیشرفت‌های حسابداری, 16(1)
 doi: 10.22099/jaa.2024.51254.2451
فروغی، داریوش و ساکیانی، امین . (1395). تاثیر دوگانگی وطیفه مدیرعامل بر ریسک سقوط آتی قیمت سهام. دانش حسابداری مالی، 3(2)، 31-52.
https://jfak.journals.ikiu.ac.ir/article_912.html
فلاح, ر., قاسمی, ق., و نیرومند بیهقی, ع. (1403). طرح ریزی مالیاتی و ارزش شرکت با نقش تعدیلی ویژگی های هیئت مدیره. راهبرد مدیریت مالی, (2)12؛ 157-186. doi:10.22051/jfm.2024.34177.2470
قاسمپور, ش., سلیمی, م., ابراهیمی سروعلیا, م., و ابراهیمی, م. (1395). تجزیه و تحلیل معیارهای ارزیابی سلامت و ثبات نظام بانکی با استفاده از تکنیک دیمتل. مطالعات کمی در مدیریت, 7(27)، 93-112. بازیابی از https://journals.iau.ir/article_702164.html
مومنی یانسری, ا. (1402). https://journals.iau.ir/article_707971.html. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی, 60(15)، 174-157
. Retrieved from https://journals.iau.ir/article_707971.html
نصرت زاده, م., و آقاجانی, و. (1404). رابطه بین دوره تصدی مدیرعامل و ارزش وجوه نقد مازاد. چشم انداز حسابداری و مدیریت, 5(58)، 82-93. بازیابی از
https://www.jamv.ir/article_148664.html
نمازی, م., و شکراللهی, ا. (1392). بررسی تعامل بین جریان نقدی آزاد، سیاست بدهی و ساختار مالکیت با استفاده از سیستم معادلات همزمان؛ مطالعه موردی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پیشرفت‌‎های حسابداری, 5(2)، 165-206.
 doi: 10.22099/jaa.2014.1881
نوروش, ا., صفری گرایلی , م., و مومنی یانسری, ا. (1397). مالکیت مدیریتی، نگهداشت وجه نقد و ارزش شرکت. تحقیقات حسابداری و حسابرسی, (39)10، 5-20.
doi:https://www.iaaaar.com/article_98813.html
ولیان, ح., عبدلی, م., استادهاشمی, ع., و طهماسبی زاده, ر. (1398). بررسی تأثیر ثبات مدیریتی بر مدیریت سود شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش های تجربی حسابداری, 33(3)، 145-275. doi: 10.22051/jera.2018.19545.1973
هاشمی, س., و سروش‌یار, ا. (1390). ارزیابی توانمندی اقلام تعهدی و اجزای آن در پیش بینی سود غیرعادی و تعیین ارزش شرکت با ملاحظه‌ی علامت سود غیرعادی. پیشرفت‌های حسابداری, 1(3)، 145-170. doi:10.22099/jaa.2011.3394
پیشرفت‌های حسابداری
دوره 17، شماره 1
شهریور 1404
صفحه 263-332

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 فروردین 1404
  • تاریخ بازنگری: 05 مرداد 1404
  • تاریخ پذیرش: 29 مرداد 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار